Z uwagi na powszechne problemy z odróżnieniem wartości przedsiębiorstwa od wartości firmy oraz ich częste utożsamianie ze sobą, należy wskazać na konieczność umiejętnego odróżnienia tych terminów od siebie. W szczególności, w celu przeprowadzenia poprawnej merytorycznie wyceny całego przedsiębiorstwa, należy zauważyć, iż firma, choć sama w sobie może przedstawiać dużą wartość, będzie zawsze jedynie częścią składową wartości przedsiębiorstwa.

Wartość przedsiębiorstwa a wartość firmy w ujęciu graficznym, Źródło: M. Siudak: Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa. Politechnika Warszawska, Warszawa 2001, s. 15.

W polskim prawie wartość firmy jest uregulowana następująco:

1.  Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa)[1]. Firma jest tutaj zatem utożsamiana z nazwą,  pod którą przedsiębiorstwo prowadzi swoją działalność;

2.  Kupiec rejestrowy, czyli spółka, prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą[2], również   w kodeksie spółek handlowych firma odnosi się do nazwy przedsiębiorstwa;

3.  Z ekonomicznego punktu widzenia, wartość firmy została najlepiej zdefiniowana w Ustawie o rachunkowości: Wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki gospodarczej lub jej zorganizowanej części a niższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto.  Jeżeli cena nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy[3]. Warto również zwrócić uwagę na definicję wartości firmy zawartą w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości nr 22 „Połączenie jednostek gospodarczych”, wynika z niego, że wartość firmy powstaje w wyniku połączenia jednostek gospodarczych uznanego za przejęcie i stanowi nadwyżkę ceny nabycia nad wartością godziwą możliwych do zidentyfikowania przejętych aktywów i zobowiązań[4].

Dla pełnego zrozumienia powyższych definicji, należy uzupełnić zaprezentowany wcześniej artykuł dotyczący pojęcia wartości o pojęcie wartości godziwej.

Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę za jaką dany składnik aktywów mógłby być wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.[5]

Podczas analizowania wartości firmy należy zwrócić uwagę na płaszczyzny, w których ona występuje (Rysunek: “Wartość firmy według źródeł ich pochodzenia”), takich jak wartość generowana wewnątrz przedsiębiorstwa oraz nabyta wartość firmy.

Wartość firmy według źródeł ich pochodzenia. Źródło: R. Ignatowski, Konsolidacja sprawozdań finansowych w teorii i praktyce rachunkowości. Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1995, s. 103.

Dla pełnego zrozumienia terminu wartości firmy, warto zwrócić uwagę na same czynniki, które ją kształtują oraz na nią wpływają. Czynniki te mogą zostać zebrane w pięć podstawowych grup (Tabela 1).

 

Tabela 1. Przykłady dla najczęstszych grup czynników wpływających na wartość firmy

Czynnik wpływający na wartość firmy	Przykład
Wzrost krótkookresowych strumieni pieniężnych	– nadzwyczajna zdolność do osiągania zysków – korzystne warunki opodatkowania – rezerwy gotówkowe
Stabilność	– zredukowane fluktuacje – pewność zaopatrzenia – reputacja związana z jakością produktów i usług
Czynniki ludzkie	– pierwszorzędny zespół zarządzający – struktura organizacyjna – dobre kursy i programy treningowe
Prawa wyłączności	– marki i znaki handlowe – patenty, prawa autorskie, licencje – utajnione procesy wytwórcze
Czynniki rynkowe	– kanały marketingowe – listy klientów – ustalone relacje na rynkach  prowadzonej działalności

Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Marcinkowska: Kształtowanie wartości firmy, PWN, Warszawa 2000, s. 36-37.

M. Marcinkowska w książce „Ekonomiczna wartość dodana” przedstawia schemat postrzegania źródeł wartości firmy przez pryzmat czynników związanych oraz nie mających związku z tradycyjnymi sprawozdaniami finansowymi (Rysunek: “Źródła wartości firmy”).

Źródła wartości firmy. Źródło: M. Marcinkowska, Kształtowanie wartości firmy. PWN, Warszawa 2000, s. 38.

 

---

[1] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U. z 1964 r., nr 16, poz. 93, art. 55, z późn. zm.

[2] Ustawa z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych, Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037.

[3] Ustawa o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r., Dz.U. z 1994 r., nr 121, poz. 591, art. 33, ust. 4.

[4] E. Maćkowiak: Ekonomiczna wartość dodana. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, s. 26.

[5] Ustawa o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r., Dz.U. z 1994 r., nr 121, poz. 591, art. 28, ust. 6.